Bilgisayarla ilk tanışmamız 2001’in sonlarına denk geliyor. O zamanlar en yaygın işletim sistemi Windows 98 idi ve sonraki yıllarda hemen hemen tüm Windows sürümlerini deneme fırsatımız oldu. Bu süreçte zaman zaman Linux'a geçiş denemeleri de yaptık: Red Hat, OpenSUSE, Pardus gibi dağıtımları kurcaladık. Ancak o dönemlerde Linux, hem kaynak açısından zayıf hem de kullanıcı dostu olmayan bir yapıya sahipti. Bu yüzden çoğu zaman tekrar Windows'a dönmek zorunda kalıyorduk.
Peki Windows çok mu kötü? Aslında hayır. Windows’un güçlü olduğu pek çok alan var. Fakat zamanla Linux’un gelişimi, çevrimiçi kaynakların artması ve özellikle yapay zekâ destekli çözümlerle öğrenme sürecinin kolaylaşması sayesinde Linux artık çok daha erişilebilir. Ayrıca çoğu web sunucusunun Linux tabanlı olması, bu sistemin ne kadar yaygın ve güçlü olduğunun bir göstergesi.
Windows'u tamamen bıraktık mı? Hayır. Ama artık Linux da sistemlerimizin bir parçası. Bu yazıda, Linux kullanırken en çok işinize yarayabilecek temel komutları sade bir şekilde paylaşmak istiyoruz.
💻 Uzaktaki Bir Linux Sistemine Bağlanmak
ssh kullanıcıadı@ipadresi -p sshportu
🔄 Güncellemelerle İlgili Komutlar
Paket listelerini güncellemek:
sudo apt update
Güncellenebilir paketleri listelemek:
sudo apt upgradable
Güncellemeleri yüklemek:
sudo apt upgrade
Gereksiz paketleri kaldırmak:
sudo apt autoremove
Paket yüklemek:
sudo apt install paketadı
Paket kaldırmak:
sudo apt remove paketadı
Komut geçmişini görmek:
history
📂 Dosya ve Dizin İşlemleri
Aktif bulunan klasörün yolunu almak:
pwd
Dosyaları listelemek:
ls
Sahiplik ve boyut bilgileriyle listelemek:
ls -l
Aktif dizini değiştirmek:
cd dizinadı
Dosya taşımak:
mv kaynak hedef
Dosya kopyalamak:
cp kaynak hedef
Dosyanın/dizinin sahipliğini değiştirmek:
sudo chown username:username dosyaveyadizin
Dosyanın/dizinin yazma iznini değiştirmek:
sudo chmod izindeğeri dosyaveyadizin
Dosya düzenlemek:
sudo nano dosyaadı
Bir dizini zip formatında sıkıştırmak:
sudo zip -r yenizipdosyasıadı.zip ./dizin
Bir zip dosyasını dışarı çıkartmak:
unzip zipdosyasıadı -d hedefdizin/
Bir dosyanın son 20 satırını görüntülemek:
tail -n 20 dosyaadı.log
🕒 Sistemsel İşlemler
Sistemi yeniden başlatmak:
sudo reboot
Sistemin açılış süresini görmek:
systemd-analyze
Başlangıçta en çok süre alan hizmetleri görmek:
systemd-analyze blame
🔍 İçerik Arama
Bir dizindeki tüm dosyalarda belirli bir metni aramak:
grep -r "arama metni"
Bir dosyaya çalıştırma izni vermek:
sudo chmod +x dosyaadı
Aynı dizindeki bir uygulamayı çalıştırmak:
./uygulamaadı
Uygulama listesini görmek:
htop veya sudo htop veya top
Tüm aktif internet bağlantılarını listelemek:
netstat -tuln
Güvenlik duvarındaki kuralları listelemek:
sudo ufw status numbered
Güvenlik duvarına kural eklemek:
sudo ufw allow portno/tcp comment "izin açıklama"
Güvenlik duvarında bir kuralı silmek:
sudo ufw delete allow portno/tcp
Bir bir servisi başlatmak/yeniden başlatmak/durdurmak/durumunu öğrenmek:
sudo systemctl start/restart/stop/status servisadı
Bir deb paketini yüklemek
sudo dpkg -i paketadı.deb
Docker
Çalışmakta olan docker sistemlerini görüntülemek:
sudo docker ps
Linux yolculuğunuzda bu komutların size yardımcı olmasını umuyorum. Yakında daha gelişmiş komutlar ve ipuçlarıyla tekrar buluşmak üzere.